Con người chưa thể lý giải nổi những
yếu tố thiên nhiên xung quanh chi phối mình như thế nào nên các vật
như hòn đá, thân cây, con vật có quan hệ mật thiết với họ đều được họ
tôn thờ như thần linh. Trong ngôn ngữ nhiều nước ở châu Âu (như tiếng
Pháp) mọi vật trong tạo hoá hữu hình hay vô hình, cụ thể hay trừu
tượng đều mang khái niệm âm dương, đều có giống đực giống cái.Đó là
chứng cứ xuất xứ tục bái vật hiện tồn tại ở nhiều dân tộc trên thế
giới và một vài dân tộc ở miền núi nước ta. ở ta, hòn đá trên chùa, cây
đa đầu đình, giếng nước, cửa rừng cũng được nhân dân thờ cúng, coi đó
là một biểu tượng, nơi ẩn hiện của một vị thiên thần hoặc nhân thần
nào đó. Người ta "Sợ thần sợ cả cây đa" mà cúng cây đa, đó không thuộc
vào tục bái vật. Cũng như người ta lễ Phật, thờ Chúa, quì trước tượng
Phật, tượng Chúa, Lễ Thần, quì trước long ngai của Thần, những Thần
đó có thần hiệu rõ ràng, chứ không phải lạy khúc gỗ hòn đá như tục bái
vật. Xưa, xa xưa, ta có tục bái
vật không? Ngày nay chỉ còn lại vài dấu vết trong phong tục. Thí dụ,
bình vôi là bà chúa trong nhà, chưa ai định danh là bà chúa gì, nhưng
bình vôi tượng trưng cho uy quyền chúa nhà, nhà nào cũng có bình vôi.
Khi con dâu về nhà, mẹ chồng tạm lánh ra ngõ cũng mang bình vôi theo,
có nghĩa là tạm lánh nhưng luôn nắm giữ uy quyền. Khi lỡ làm vỡ bình
vôi thì đem mảnh bình còn lại cất ở chỗ uy nghiêm hoặc đưa lên đình
chùa, không vức ở chỗ ô uế. Gỗ chò là loại gỗ quí, gỗ
thiêng chỉ được dùng để xây dựng đình chùa, nhà thờ. Nhân dân không ai
được dùng gỗ chò làm nhà riêng. Ngày xưa trong đám củi theo lũ cuốn
về xuôi, nếu có gỗ chò, các cụ còn mặc áo thụng ra lạy, lạy gốc chứ đã
phải lạy thần đâu! Còn như tục kiêng vứt chân
hương vào thùng rác hoặc chỗ dơ bẩn, kiêng dùng giấy có chữ Nho vào
việc uế tạo người ta cũng thận trọng cất đi, đó là vì ý thức tôn sùng
thần linh, cụ thể là đức Khổng Tử, chứ không phải là sợ hồn của chân
hương hay tờ giấy. Đó không phải là tục bái vật.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Bích Ngọc (XemTuong.net)
