Người Việt Nam và vài nước có sự tương đồng về văn hóa quan niệm rằng, trong tháng 7 âm lịch, cửa địa ngục mở ra, giải phóng cho ma quỷ. Tử Vi, Tứ Trụ, Xem Tướng, Gieo quẻ, Xem bói
Chuyện quỷ đói được siêu thăng
Ở Việt Nam, rằm tháng bảy với người
miền Bắc chủ yếu được coi là ngày xá tội vong nhân, còn với người miền
Nam lại có ý nghĩa chính là Vu lan báo hiếu. Tuy cùng một ngày nhưng hai
lễ này mang ý nghĩa khác nhau.
Truyền thuyết về Vu lan liên quan đến
tôn giả Mục Kiền Liên, một trong các đại đệ tử của đức Phật Thích Ca,
một người sớm đắc quả A La hán thoát khỏi vòng luân hồi. Không còn bị vô
minh che mắt, ngài có thể nhìn thấu hàng vạn tiền kiếp của mình cũng
như mọi điều trong các cõi. Là một người con chí hiếu, đức Mục Kiền Liên
muốn nhìn xem người vợ đã khuất của mình bây giờ đang ở cảnh giới nào.
Sinh thời, bà Thanh Đề mẹ ngài là kẻ
sống bạc ác, cay nghiệt, vì vậy ngài biết mẹ mình sẽ bị đọa xuống địa
ngục. Thế nhưng tuy đã tìm ở nhiều tầng địa ngục, Mục Kiền Liên vẫn chưa
thấy mẹ. Chỉ đến khi soi thiên nhãn đến tầng ngục sâu nhất, dành cho
những người sinh thời phạm những tội ác ghê gớm nhất, ngài mới thấy mẹ
mình đang bị đày đọa ở đó trong hình hài của ngạ quỷ (quỷ đói) và phải
treo ngược người.
Đau lòng xót ruột, Mục Kiền Liên hóa
phép ra mâm cỗ thật ngon dâng mẹ. Bà mẹ đói khát vội vàng vồ lấy thức
ăn, nhưng hễ đưa đến gần miệng là lập tức biến thành lửa đỏ. Mục Kiền
Liên dù tu hành đắc đạo, nhiều phép thần thông nhưng chẳng thể làm gì
giúp người mẹ đang phải trả giá cho tội lỗi của mình. Ngài bèn trở về
cầu cứu Phật Thích Ca.
|
Ngạ quỷ đói khát, miệng đầy lửa do những tội nghiệt lúc sinh thời.
|
Đức Phật nói, một mình Mục Kiền Liên
không thể giúp giảm nhẹ nghiệp quả cho bà Thanh Đề mà phải nhờ đến uy
lực của nhiều tăng sĩ tu hành tinh tiến cùng cầu độ cho bà từ ngày mùng 4
đến 15 tháng 7, đồng thời phải làm cơm chay cúng dường tăng chúng, bố
thí, làm việc thiện giúp đỡ chúng sinh. Làm vậy, theo đức Phật, không
những có thể cứu bà Thanh Đề thoát kiếp ngạ quỷ mà còn giúp bà hưởng
phúc.
Mục Kiền Liên làm theo, quả nhiên bà
mẹ được siêu thăng. Phật dạy, những người khác muốn báo hiếu cho cha mẹ
đã khuất cũng có thể làm theo cách này. Từ đó, ngày rằm tháng 7 trở
thành ngày lễ Vu lan (từ gốc tiếng Phạn là Ullambana, nghĩa là giải
thoát khỏi sự khốn khổ vì bị treo ngược, ý nói cảnh đọa đày của mẹ Mục
Kiền Liên).
Để người thân đã khuất giảm tội nghiệt
và hưởng phúc lành, nhiều gia đình mời tăng sĩ về nhà lập đàn cầu siêu
rất linh đình. Tuy nhiên theo kinh Địa Tạng, lợi ích của việc này có 7
phần thì 6 phần là cho người sống, chỉ 1 phần cho người chết. Việc người
chết hưởng phúc hay chịu khổ vẫn tùy thuộc chủ yếu vào việc họ làm lúc
sinh thời.
Ngoài ra, nếu chỉ ỷ lại cho tăng ni
đọc kinh hộ thì cũng ít tác dụng nếu như người nhà không làm các việc
thiện, kiểu như làm công đức hộ cho người chết, thì việc đọc kinh cũng
đem lại ít kết quả. Nếu họ làm được nhiều việc thiện thì cũng không nhất
thiết mời tăng ni về tụng kinh, bởi bản thân những việc thiện đó sẽ
được hồi hướng cho người chết, hóa giải một phần nghiệp chướng của họ.
Ngày mở cửa địa ngục
Về sự tích ngày xá tội vong nhân, ngay
trong quan niệm của Phật giáo cũng có 2 truyền thuyết. Có chuyện kể
rằng ngày trước, quỷ thường hay quấy phá làm hại người, khiến họ không
thể yên ổn làm ăn, con người khổ quá bèn kêu lên Phật. Đức Phật giúp con
người trục quỷ, đày chúng xuống địa ngục. Thế nhưng vì lượng cả từ bi,
ngài cho phép chúng trở lại dương gian mỗi năm một lần vào dịp rằm tháng
7.
Do vậy cứ vào ngày đó, con người
thường tránh cho trẻ nhỏ hay người yếu bóng vía ra đường, sợ quỷ bắt
mất, đồng thời làm các phép trừ quỷ như rắc vôi bột, treo vài nhánh tỏi
trước nhà…Việc cúng thực phẩm, tiền vàng, quần áo cũng là để cho quỷ
khỏi quấy phá.
Một chuyện khác kể rằng, một đại đệ tử
của Phật là đức A Nan Đà một buổi tối đang ngồi trong tịnh thì thấy một
con ngạ quỷ người gầy quắt, cổ dài, miệng nhả ra lửa bước vào, nói rằng
3 ngày nữa A Nan Đà sẽ chết và cũng trở thành quỷ miệng lửa (diệm khẩu)
như nó. Quỷ nói: “Nếu muốn tránh thì ông phải bố thí cho lũ ngạ quỷ
chúng tôi mỗi đứa một hộc đồ ăn, và cúng dường Tam bảo giúp chúng tôi,
để chúng tôi được tái sinh vào cõi trên thì ông cũng được tăng thọ”.
Tôn giả A Nan Đà đem chuyện này nói
với đức Phật. Phật bèn làm một bài chú tên là “Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ
đà la ni”, đem tụng trong lễ cúng tam bảo để cầu siêu thoát cho quỷ đói
miệng lửa. Về sau, dân gian hiểu rộng ra thành lệ cúng và cầu phúc cho
vong nhân nói chung, nhất là những cô hồn không có thân nhân cúng tế,
phải vật vờ không nơi nương tựa.
Lễ cúng vốn mang tên “phóng diệm khẩu”, tức thả quỷ miệng lửa, dần dần thành xá tội vong nhân – tha tội cho mọi người đã chết.
Xá tội vong nhân trong quan niệm của
Đạo giáo dựa trên truyền thuyết cho rằng, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở
cửa địa ngục – Quỷ môn quan - từ ngày 2/7 để ma quỷ được trở lại cõi
trần, và đến rằm tháng 7 thì tất cả ma quỷ đều phải trở về, cửa địa ngục
đóng lại.
Trong dân gian Việt Nam, các quan
niệm, truyền thuyết của Phật giáo và Đạo giáo hòa lẫn với nhau. Vì vậy,
người ta không chỉ đề phòng ma quỷ trong ngày rằm tháng 7 mà gần như
suốt nửa đầu tháng, nên tháng 7 được gọi là tháng cô hồn. Họ cho rằng
đây là tháng quỷ ma đầy đường nên con người hay gặp chuyện đen đủi.
Cũng vì cho rằng quỷ ma được thả ra
suốt nửa đầu tháng 7 nên nhiều gia đình Việt Nam không đợi đến rằm mới
cúng, mà cúng trước khá lâu. Có nhà cúng các cô hồn trước, sau vài ngày
mới cúng tổ tiên nhà mình là để cho quỷ đói khỏi xông vào cướp đồ ăn mà
mình dâng bố mẹ, ông bà.
Tuy nhiên với nhiều gia đình Việt,
việc cúng các cô hồn vất vưởng đói khát, không nơi nương tựa không phải
chỉ để khỏi bị quấy phá mà vì muốn làm phúc, giúp những cô hồn ít ra
cũng có một ngày được no nê, đỡ tủi phận khi những vong hồn khác được
con cháu mời về dâng tiến đồ ăn, còn mình không ai đoái tưởng.
Đó là ý nghĩa mang tính nhân văn rất
cao trong văn hóa Việt, cũng như quan niệm về ngày xá tội: con người dù
đã gây ra những tội ác gì thì trong quá trình chịu trừng phạt, quả báo,
cũng có được một ngày xá tội để đỡ khổ cực, đau đớn…
Theo Xzone
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Bích Ngọc (XemTuong.net)