Vì một năm không thể tính số giờ lẻ dôi ra, phải lấy
số chẵn là một năm 365 ngày. Mỗi năm phải dôi ra 5 giờ 48 phút 46 giây.
Dồn lại 4 năm số dư đủ một ngày đêm, cho nên qua 3 năm thường phải có
một năm nhuận, năm nhuận đó là 366 ngày. Nhưng số dư 4 năm mới chỉ có 23
giờ 15 phút, 4 giây. Còn hụt mất 44 phút 56 giây. Dồn 25 lần nhuận hụt
khoảng 3/4 ngày cho nên tròn 100 năm phải bớt đi một lần nhuận, cho nên
năm tròn trăm (có 2 số 00 ở sau) không nhuận. Cứ 400 năm bớt đi 3 lần
nhuận.Tính bình quân mỗi năm có 365 ngày 5 giờ 49 phút 12 giây, thì sau
3.000 năm có sai 1 ngày. Để tiện cho việc xếp lịch, thì năm dương lịch
nào mà 2 số cuối chia hết cho 4 tức là năm nhuận, riêng năm tròn thế kỷ
không nhuận. Khi đếm số thế kỷ (nghĩa là 2 số trên số 00 cũng chia hết
cho 4 thì năm đó cũng là năm nhuận. Thí dụ năm 1700, 1800, 1900 không
nhuận đến năm 2000 có nhuận. Cách tính âm lịch
chia năm vẫn giống nhau với dương lịch, nhưng cách tính tháng có khác.
Năm tháng dương lịch không liên quan đến hối, sóc, huyền, vọng, cho nên
định hẳn được số ngày từng tháng (Hồi: ngày cuối tháng âm, Sóc: ngày đầu
tháng tức mồng 1 âm, Vọng: ngày rằm, Huyền có Thượng Huyền và Hạ Huyền,
Huyền (nghĩa là treo): Mặt trăng khuyết phía dưới gọi là Thượng Huyền,
khuyết phía trên gọi là Hạ Huyền). Tháng âm lịch phải lấy ngày nhật nguyệt hợp sóc làm
đầu (tức là ngày mặt trời, mặt trăng và trái đất trên trục đường thẳng)
hai lần hợp sóc cách nhau 29 ngày rưỡi, cho nên tháng âm lịch
đủ là 30 ngày thiếu là 29 ngày. Vì cách tính tháng khác nhau thì tính
năm sẽ khác đi. Năm âm lịch bắt đầu vào ngày Sóc kề với tiết Lập xuân.
Trong 1 năm không thể tính số lẻ của tháng. Nhưng gộp 12 số lẻ chỉ được
354 ngày coi là 1 năm. Sai với số "Tuế thực" là khoảng 11 ngày, dồn 3
năm thì dôi ra 33 ngày, cho nên qua 3 năm phải nhuận 1 tháng, dồn 2 năm
nữa dôi ra 25 ngày phải nhuận một tháng nữa. Tính bình quân 19 năm có 7
tháng nhuận. Trong mỗi tháng bình thường có 1 ngày tiết và 1 ngày khí.
Số ngày của mỗi tiết khí bình quân là 30 ngày i 4/10 ngày = 30,4 ngày.
Số ngày của tháng âm lịch có 29 ngày rưỡi, cho nên sau 2, 3 năm sẽ có 1 tháng chỉ có ngày tiết không có ngày khí, thì dùng tháng đó làm tháng nhuận. Riêng nông lịch hay còn gọi là Hạ lịch (lịch ban ra
từ thời nhà Hạ) tức là lịch tính theo 24 tiết, lại rất khớp với dưong
lịch. Cứ sau tiết Đông chí 10 ngày là mồng 1/1 dương lịch, sở dĩ chênh
lệch với dương lịch 1 ngày vì 24 tiết không có nhuận ngày mà dương lịch
cứ 4 năm có 1 ngày nhuận. Nguồn Internet
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Thiên Nga (XemTuong.net)