Trừ
tịch là giờ phút cuối cùng của năm cũ với ý nghĩa đem bỏ những điều xấu
của năm cũ sắp qua để đón những điều tốt đẹp của năm mới. Lễ trừ tịch
còn là lễ để "khu trừ ma quỷ", được cử hành vào lúc giao thừa nên còn
mang tên là lễ giao thừa.
Cúng ai trong lễ giao thừa Theo truyền tụng, mỗi năm có một ông
hành khiển coi việc nhân gian, hết năm thì thần nọ bàn giao công việc
cho thần kia, nên cúng tế để tiễn ông cũ và đón ông mới. Lễ giao thừa
được cúng ở ngoài trời bởi các cụ xưa hình dung trong phút cựu vương
hành khiển bàn giao công việc cho tân vương luôn có quân đi, quân về đầy
không trung tấp nập, vội vã (nhưng mắt trần ta không nhìn thấy được),
thậm chí có quan quân còn chưa kịp ăn uống gì. Những phút ấy, các gia
đình đưa xôi gà, bánh trái, hoa quả, toàn đồ ăn nguội ra ngoài trời
cúng, với lòng thành tiễn đưa người nhà trời đã cai quản mình năm cũ và
đón người nhà trời mới xuống làm nhiệm vụ cai quản hạ giới năm tới. Vì
việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị không
thể vào trong nhà khề khà mâm bát mà chỉ có thể dừng vài giây ăn vội
vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà. Sửa lễ giao thừa Người ta cúng giao thừa tại các đình,
miếu, các văn chỉ trong xóm cũng như tại các tư gia. Bàn thờ giao thừa
được thiết lập ở giữa trời. Một chiếc hương án được kê ra, trên có bình
hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm: chiếc thủ lợn
hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng
mã, đôi khi có thêm chiếc mũ của Đại Vương hành khiển. Đến giờ phút trừ
tịch, chuông trống vang lên, người chủ ra khấu lễ, rồi mọi người kế đó
lễ theo, thành tâm cầu xin vị tân vương hành khiển phù hộ độ trì cho một
năm nhiều may mắn. Các chùa chiền cũng cúng giao thừa nhưng lễ vật là
đồ chay. Ngày nay, ở các tư gia người ta vẫn cúng giao thừa với sự thành
kính như xưa nhưng bàn thờ thì giản tiện hơn, thường đặt ở ngoài sân
hay trước cửa nhà. Sau khi cúng giao thừa xong, các gia
chủ cũng khấn Thổ Công, tức là vị thần cai quản trong nhà. Lễ vật cũng
tương tự như lễ cúng giao thừa. Tục lệ trong đêm trừ tịch Lễ giao thừa ở nhà xong, người ta kéo
nhau đi lễ các đình, chùa, miếu, điện để cầu phúc, cầu may, để xin Phật,
Thần phù hộ độ trì cho bản thân và gia đình. Nhân dịp này người ta
thường xin quẻ thẻ đầu năm. Khi đi lễ, người ta kén giờ và hướng xuất
hành, đi đúng hướng đúng giờ để gặp may mắn quanh năm. (Theo Phong Tục Việt Nam)
Hái lộc: Đi lễ đình, chùa, miếu, điện xong người ta có
tục hái trước cửa đình, cửa đền một cành cây gọi là cành lộc mang về ngụ
ý là "lấy lộc" của Trời đất thần, Phật ban cho. Cành lộc này được mang
về cắm trước bàn thờ cho đến khi tàn khô.
Hương lộc: Có nhiều người thay vì hái cành lộc lại xin
lộc tại các đình, đền, chùa, miếu bằng cách đốt một nắm hương, đứng khấn
vái trước bàn thờ, rồi mang hương đó về cắm vào bình hương bàn thờ nhà
mình. Ngọn lửa tượng trưng cho sự phát đạt được lấy từ nơi thờ tự về tức
là xin Phật phù hộ cho được phát đạt quanh năm.
Xông nhà: Thường người ta kén một người dễ vía
trong gia đình ra đi từ trước giờ trừ tịch, rồi sau lễ trừ tịch thì xin
hương lộc hoặc hái cành lộc ở đình chùa mang về. Lúc trở về đã sang năm
mới và người này sẽ tự "xông nhà" cho gia đình mình, mang sự tốt đẹp
quanh năm về cho gia đình. Nếu không có người nhà dễ vía, người ta phải
nhờ người khác tốt vía để sớm ngày mùng 1 đến xông nhà trước khi có
khách tới chúc Tết.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Thanh Vân (XemTuong.net)