Sự tích, nguồn gốc Tết Trung thu
Phong tục của người
Việt, ngày Tết Trung thu được tổ chức vào rằm tháng tám, đây là dịp các
gia đình làm cỗ cúng gia tiên, bày bán trái cây cúng mặt trăng. Trẻ em
thưởng thức bánh, kẹo trong đêm Trung thu được gọi là "phá cỗ".
|
Trung thu bắt nguồn tự sự tích vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng chơi. Ảnh nguồn: Internet
|
Cho đến hiện nay,
vẫn chưa có văn bản nào xác minh rõ ràng về nguồn gốc ngày Tết Trung thu
bắt nguồn từ nền văn minh lúa nước hay từ văn hóa Trung Hoa, nhưng
người ta biết nhiều đến nguồn gốc của Trung thu từ sự tích vua Đường
Minh Hoàng lên cung trăng, sự tích Hằng Nga và Hậu Nghệ, sự tích về chú
Cuội ở Việt Nam.
Chúng ta ăn rằm Trung thu vào rằm tháng tám âm lịch là do chúng ta phỏng theo phong tục của người Tàu.
Chuyện kể rằng từ
đời vua Đường Minh Hoàng (713 - 741 Tây Lịch) trong lúc đi dạo chơi vườn
Ngự Uyển vào đêm rằm tháng tám âm lịch, trăng tròn và trong sáng. Trong
lúc đang thưởng thức cảnh đẹp và tiết trời mát mẻ thì gặp đạo sĩ La
Công Viễn.
La Công Viễn được mọi người mệnh danh là Diệp Pháp Thiện, là ngươi có phép tiên nên đã đưa nhà vua lên cung trăng chơi.
Tại đây cảnh trí lại
càng đẹp hơn nên nhà vua hăng say thưởng thức cảnh tiên với các nàng
tiên mặc xiêm y đủ màu hát múa mà quên trời đã gần sáng. Đạo sĩ La Công
Viễn phải nhắc, nhà vua mới ra về nhưng trong lòng vẫn còn luyến tiếc.
Về hoàng cung, vì
còn vấn vương nên nhà vua đã cho chế ra Khúc Nghê Thường Vũ Y và ra lệnh
cứ đến rằm tháng tám lại tổ chức rước đèn và bày biện ăn mừng.
Cũng theo một điển tích khác lại cho biết, tương truyền hai vợ chồng Hậu Nghệ và Hằng Nga đều sống trên mặt trăng.
|
Sự tích Hằng Nga, Hậu Nghệ cũng được biết đến và nhiều người coi đây là nguồn gốc Trung thu. Ảnh nguồn: Internet
|
Hai vợ chồng bị
đuổi khỏi cung và suốt đời trở thành thường dân. Tuy nhiên, cuộc sống
săn bắn đã làm Hậu Nghệ trở thành một xạ thủ có tiếng trong dân gian,
được nhiều người biết đến. Thời gian này có 10 mặt trời cùng tồn tại một
lúc và trong một ngày thì cả 10 mặt trời đều xuất hiện và thiêu cháy
hầu hết sinh linh trên mặt đất.Sắc đẹp của Hằng Nga và sự bất tử của Hậu
Nghệ đã làm cho nhiều vị thần ghen ghét và vu oan cho Hậu Nghệ trước
mặt Vua Nghiêu.
Do đó, Vua Nghiêu
sai Hậu Nghệ bắn rơi 9 cái mặt trời và để lại một cái, Hậu Nghệ hoàn
thành nhiệm vụ và được Vua Nghiêu cho chàng viên thuốc trường sinh bất
lão và dặn "Tạm thời không được uống cái này, hãy cầu nguyện và ăn chay
trong một năm mới được uống".
Hậu Nghệ làm theo và
đem thuốc về nhà giấu ở cái rui trên nóc nhà. Được nửa năm, Vua Nghiêu
mời Hậu Nghệ lên kinh thành chơi, Hằng Nga ở nhà và phát hiện linh dược,
nàng đã uống.
Đúng lúc đó, Hậu
Nghệ về nhưng không kịp, Hằng Nga đã bay lên mặt trăng. Từ đó, dù thương
nhớ chồng nhưng Hằng Nga vẫn không thể nào xuống trần gian được.
Dưới trần
gian, Hậu Nghệ cũng nhớ thương vợ khôn nguôi nên đã xây một lâu đài
trong mặt trời và đặt tên là "Dương", Hằng Nga cũng xây một lâu đài
tương tự đặt tên là "Âm". Cứ mỗi năm một lần, vào rằm tháng 8, hai người
được đoàn tụ trong hạnh phúc.
Ở Việt Nam, truyền
thuyết của chị Hằng lại gắn với chú Cuội. Chuyện kể rằng, ngày xưa có
nàng tiên nữ là Hằng Nga, xinh đẹp và rất yêu trẻ con. Nàng mong muốn
được xuống trần gian chơi cùng trẻ em nhưng tiên giới không cho phép.
Một hôm Ngọc Hoàng
tổ chức cuộc thi "Làm bánh ngày rằm", ai làm được bánh ngon, đẹp và lạ
mắt sẽ được trọng thưởng. Hằng Nga đã xuống trần gian thăm hỏi và gặp
được Cuội - anh chàng chuyên gia nói dóc. Cuôi bày cho Hằng Nga cách là
cứ bỏ tất cả nguyên liệu hòa lại rồi đem nướng lên.
Kì lạ những chiếc
bánh ra lò thơm phức, các em nhỏ ăn đều khen rất ngon. Thời gian này,
quân Minh đang nổi dậy chống lại Hằng Nga trở về cung trăng và đem những
chiếc bánh để dự thi.
Nhưng vì Cuội lưu
luyến không muốn rời xa Hằng Nga nên đã nắm lấy tay nàng và sức mạnh kì
lạ đã kéo cả chàng cùng cây đa đầu làng lên tận cung trăng. Ngồi trên
cây đa, Cuội có thể thấy bọn trẻ đang chơi đùa, đôi lúc nhớ nhà, nhớ em,
Cuội chỉ biết ngồi khóc và buồn bã.
Những chiếc bánh của
Hằng Nga đã giành giải nhất và lấy tên là "bánh Trung thu", nàng đã ước
mỗi năm cứ rằm tháng tám, nàng cùng chú Cuội được xuống trần gian chơi
cùng các em nhỏ. Từ đó, Ngọc Hoàng đặt tên cho rằm tháng tám là "Tết
Trung thu" - dịp tết vui chơi của các em nhỏ.
|
Những chiếc bánh mà Hằng Nga làm đã đạt giải nhất và được đặt tên là "bánh Trung thu". Ảnh nguồn: Internet
|
Hàng năm, cứ đến rằm
tháng tám, người ta tổ chức rước đèn, múa rồng, múa lân dưới ánh trắng
để làm kỷ niệm chú Cuội, chị Hằng, đàn thỏ xuống mặt đất để liên hoan
vui chơi.
Ý nghĩa ngày Tết Trung thu
Tết Trung thu của
người Việt Nam có nhiều điểm khác biệt so với người Trung Quốc. Theo
phong tục của người Việt Nam, bố mẹ này cỗ cho các con để mừng Trung
thu.
Đây là dịp để con
cái hiểu được sự chăm sóc qúy mến của cha mẹ đối với mình một cách cụ
thể nhất. Do đó, tình yêu gia đình ngày càng trở nên khăng khít hơn bao
giờ hết. Tục hát trống quân theo tương truyền có từ thời vua Lạc Long
Quân.
|
Cứ đến dịp Trung thu, các em thiếu nhi được tham gia rước đèn, múa lân, múa sư tử. Ảnh nguồn: Internet |
Sau này đệm hát trống quân được vua Quang Trung áp dụng khi ngài đem quân ra Bắc, đại phá quân Thanh.
Ngoài ý nghĩa vui
chơi cho trẻ em và người lớn, Tết Trung thu còn là dịp để người ta ngắm
trăng và tiên đoán mùa màng, vận mệnh quốc gia.
Nếu trăng thu màu
vàng thì năm đó trúng mùa tằm tơ. Trăng mà có màu xanh lục hay thiên tại
sẽ có thiên tai. Nếu trăng có màu cam thì báo hiệu đất nước bước vào
năm thịnh trị.
|
Trung thu là ngày lễ của tình thân, là ngày mà con
cái cảm nhận được tình cảm của bố mẹ, người thân dành cho mình cụ thể
nhất. Ảnh nguồn: Internet |
Tết Trung thu là một
trong những phong tục rất có ý nghĩa. Tết Trung thu là ngày tết của
tình thân, là mùa của báo hiểu, biết ơn, là ngày của đoàn tụ và của tình
thương yêu với gia đình và người thân.
Minh Di (tổng hợp)