Tam Quốc chí khi nhận xét về Trương Phi, Quan Vũ nói: “Vũ trọng sĩ tốt mà nghi kị sĩ đại phu, Phi yêu kính kẻ quân tử mà phớt lờ kẻ tiểu nhân.
Gia Cát Lượng đối với Quan Vũ luôn cố gắng giữ một mối quan hệ rất
khách khí, tốt đẹp. Bởi vì Quan Vũ không hoàn toàn phục vị quân sư này.
Phương kế liên kết với Ngô của Khổng Minh, Quan Vũ có thực hiện nhưng
không hề cố gắng, đó là một minh chứng rất rõ. Thậm chí, Quan Vũ trong
nhiều trường hợp còn cố gắng đi ngược lại với phương hướng này. Tuy Quan
Vũ ở Kinh Châu xa xôi nhưng người này trước nay vẫn lấy địa vị cao hơn
những người khác trong tập đoàn quân Thục của mình để ra oai. Sau khi Mã
Siêu đầu quân cho Thục nhờ giải quyết vấn đề Ích Châu mà lập được công
lao, nhận được vinh dự lớn. Quan Vũ không phục, muốn bỏ Kinh Châu đến Tứ
Xuyên để so tài cao thấp với Mã Siêu. Gia Cát Lượng vội gửi cho ông ta
một bức thư vỗ về, nịnh ông ta hết lời mới làm ông ta nguôi ngoai. Sau
khi Lưu Bị làm Hán Trung Vương, muốn dùng Hoàng Trung làm hậu tướng
quân. Gia Cát Lượng nói: “Danh vọng của Trung, vốn không thể so được
với Quan Vũ, Mã Siêu mà nay để họ đứng ngang hàng. Mã Siêu và Trương
Phi ở gần, tự mình nhìn thấy công trạng của Hoàng Trung còn có thể chỉ
rõ được. Như Quan Vũ ở xa, sợ tất là không vui, e rằng không được”. Câu nói này có thể thấy được thái độ của Gia Cát Lượng đối với Quan Vũ như thế nào. Trương Phi thì không như vậy, chỉ cần Gia Cát Lượng nhắc đến tên ông
ta là ông ta dốc hết lòng mà làm. Đồng thời, nhiều lần cũng phát huy
tính sáng tạo lập nên kỳ công. Vì thế giữa Gia Cát Lượng và vị tướng lỗ
mãng Trương Phi hình thành một mối quan hề ngầm không nói mà vẫn hiểu
nhau. Khi có tin tức báo về doanh trại, nói gần đây Phi uống rượu say,
Gia Cát Lượng không những không tăng thêm tội còn phái người mang rượu
đến cho Trương Phi. Điều này cho thấy giữa họ có một sự thấu hiểu và cảm
thông không nói thành lời. Ban đầu khi Lưu Quan Trương khởi sự, theo địa vị kinh tế, xã hội,
Trương Phi là người giàu có nhất, “sống ở quận Trạch, có trang điền”, là
một chủ trang viên có tài sản và tiền của. Còn Lưu Bị chẳng qua chỉ là
một kẻ “bán giày đan chiếu”, mặc dù tự xưng là hậu duệ của hoàng thất
nhưng đã bị suy tàn từ lâu. Nếu như cứ mãi đem hai chữ hậu duệ hoàng
thất trưng ra thì so với câu nói của AQ “bố mày trước kia cũng giàu có”
chẳng khác là bao. Sau đó Hán Hiến đế Lưu Hiệp có gọi ông ta một tiếng
“Hoàng thúc”, nhưng là do nhu cầu chính trị mà thôi. Các Hoàng đế trong
lịch sử để lung lạc nhân tâm vẫn thường có thói quen ban thưởng họ của
vua vì thế đừng có tưởng thật. Ai có phấn mà chẳng đem đắp lên mặt? Lưu
Bị chẳng qua chỉ là một người thuộc tầng lớp tiểu thủ công. Còn Quan Vũ
thực ra chỉ là một người chuyên đẩy xe hàng mà thôi. Theo quan niệm ngày
nay, ông ta thuộc tầng lớp lao động không có tài sản. Từ đó mà suy luận thì mối quan hệ giữa Gia Cát Lượng và ba anh em Lưu
Quan Trương sợ là do tầng lớp xuất thân bất đồng mà thái độ đối đãi với
phần tử trí thức không tránh được sự khác biệt. Điều này có lẽ cần được
thảo luận một cách kỹ lưỡng hơn. Khi khởi sự Lưu Bị đã là một người thuộc tầng lớp thủ công nghiệp
kiêm tiểu thương nhưng trước đó ông ta thuộc tầng lớp quý tộc sa sút,
chí ít vẫn còn có chỗ đứng nhất định. Lưu Bị từng bái Lư Thực làm thầy,
rõ ràng trình độ văn hóa của ông ta cao hơn hẳn so với Quan Vũ và Trương
Phi. Như thế Lưu Bị không những giống với Khổng Minh về mặt chính trị
mà về mặt văn hóa cũng có rất nhiều điểm tương đồng. Trương Phi là chủ
điền viên, gia đình giàu có. Có thể tụ tập hơn ba trăm người ở vườn đào
thì dù cho không phải là sĩ tộc tầng lớp trên cũng là một thân hào có
của. Vì thế Trương Phi so với Khổng Minh, người có gia trang ở Nam Dương
về nền tảng kinh tế không khác nhau nhiều nên cũng dễ dàng tìm thấy
tiếng nói chung. Còn Quan Vân Trường là một người không có tài sản, tự
sống bằng sức lao động của mình. Nghề đẩy xe chở hàng của ông ta không
cần dựa vào phường hội, rất độc lập nên dễ sản sinh ra cách nhìn thiên
lệch giai cấp. Đồng thời bản thân ông ta cũng chỉ biết vài chữ nên không
phục văn hóa và tầng lớp sĩ đại phu. Vì vậy mối quan hệ giữa ông ta với
Gia Cát Lượng không được như hai vị anh em của mình là điều không khó
giải thích. Lại thêm Quan Vũ kiêu ngạo tự mãn, cố chấp, luôn tự cho mình là đúng.
Đặc biệt là từ sau khi ông ta được phong làm Hán đình hầu thì cảm giác
tự tôn tự ngã của ông ta càng tăng thêm. Đến khi một mình lãnh tránh
nhiệm lớn bảo vệ Kinh Châu thì ông ta càng trở thành kẻ mà “mục hạ vô
nhân” (trong mắt không có ai). Đây là việc khiến người khác chê cười
nhưng đối với Quan Vũ thì rất đáng tiếc. Nếu như Quan Vũ có một chút
tỉnh ngộ thì đã không chạy đến Mạch Thành để đến nỗi đầu thân mỗi thứ
một nơi như vậy. Gia Cát Lượng tới Tân Dã, Quan Trương kết hợp cùng nhau ngăn cản vị
quân sư này nhưng người trách mắng là Trương Phi còn Quan Vũ là một
người thích tỏ ra thâm trầm, ngồi ở phía sau xui khiến Trương Phi. Từ
sau “ba lần đến lều tranh”, Quan Vũ không hề tin vào năng lực của Gia
Cát Lượng. Ông ta vốn xưa nay không hề có cảm tình với tầng lớp trí thức
và điều này khó bề thay đổi được. Quan Vũ từ đẩy xe trên đường Sơn Tây,
những vị quan lại triều Hán đã áp bức ông ta, lừa dối ông ta khiến ông
ta luôn có ý thức nghi kỵ và phản kháng. Trong tâm ông ta luôn nói, có
gì giỏi giang lắm đâu, toàn là một lũ tởm lợm, giá áo túi cơm. Khi thấy
Lưu Bị nhọc lòng “ba lần đến lều tranh”, Quan Vũ nói với Lưu Bị rằng:
“Huynh trưởng hai lần đích thân đến bái kiến, cái lễ đó là quá lắm rồi.
Nghĩ rằng Gia Cát Lượng chỉ có hư danh mà không có thực học nên mới cố
tránh mặt mà không gặp. Sao huynh lại bị mê hoặc bởi con người này như
vậy!”. Chữ “mê hoặc” là câu nói từ trong lòng của Quan Vũ. Bởi vì một
khi Khổng Minh trợ giúp Lưu Bị thì địa vị trợ thủ lâu nay của ông ta sẽ
bị lung lay. Từ đó trở đi giữa ông ta và Lưu Bị không thể có sự thân cận
như trước được nữa. Khi Lưu Bị sang Đông Ngô cầu thân, Gia Cát Lượng phái Triệu Vân đi
theo bảo vệ mà không dám trao túi gấm diệu kế cho Quan Vũ sợ Quan Vũ làm
loạn chủ trương của mình. Sau khi mượn gió Đông cho Chu Du, làm nên
trận Xích Bích nổi tiếng, Gia Cát Lượng cũng sắp xếp Triệu Vân đến đón
ông ta trở về chứ không dám làm phiền đến Quan lão gia, sợ ông ta chưa
chắc đã theo hẹn mà tới, sẽ nguy hiểm đến tính mạng của mình. Chiến dịch
Xích Bích, Gia Cát Lượng lần lữa không để ý đến Quan Vũ. Nhiều người
nói là do Gia Cát Lượng cố ý dùng kế khích tướng đối với Quan Vũ. Nhưng
thực tế xét trong mối quan hệ giữa hai người thì rõ là vị quân sư này
vẫn còn có chỗ khó xử. Vì sử sách cũng không có ghi chép gì, đành phải
tin bừa như vậy. Nhưng cuối cùng Gia Cát Lượng mới sắp xếp Quan Vũ chặn ở
đường Hoa Dung có thể thấy là đối với vị tướng kiêu ngạo này không thể
không cân nhắc, rõ ràng còn có chỗ lo lắng khó xử. Quan Vũ thấy mình không được xếp đặt ở vị trí quan trọng, khi đó đã
trách hỏi Gia Cát Lượng: “Quan mỗ đã theo huynh trưởng chinh chiến đã
rất nhiều năm chưa từng ở lại phía sau. Nay gặp đại địch, quân sư lại
không giao trọng trách như vậy là có ý gì?”. Nghe khẩu khí của Quan Vũ
không biết là Gia Cát Lượng chỉ huy Quan Vũ hay là Quan Vũ chỉ huy Gia
Cát Lượng? Quan Vũ lấy việc mình là anh em kết nghĩa với Lưu Bị mà tự
cho mình đặc quyền ngang với quân sư. Đợi tới khi không bắt được Tào
Tháo ở Hoa Dung, phạm phải quân lệnh vẫn còn có Lưu Bị đứng ra nói đỡ.
Kỳ thực chính vì ông ta biết kết quả tất là như thế mới dám tha cho Tào
Tháo ở Hoa Dung. Nếu như Khổng Minh chấp pháp như sơn, từ việc ông ta tha cho Tào Tháo
ở Hoa Dung mà trừng phạt nghiêm khắc thì sau này khi ông ta làm chủ mọi
việc ở Kinh Châu có lẽ đã không dám tự mình quyết định mọi việc mà
chẳng biết trời cao đất dày là gì. Chính vì sự bao che của Lưu Bị, Gia
Cát Lượng cũng không thể không nhân nhượng, vì thế không thể trách mình,
càng không thể trách người. Xem ra, Gia Cát Lượng là một phần tử trí thức cũng có chỗ nhu nhược
không thuốc nào chữa được. Gia Cát Lượng đối với vị tướng quân quyền cao
hơn người, lại có hậu đài chắc chắn, trong lòng không hề phục mình cũng
là một vị Hán đình hầu xuất thân từ tầng lớp lao động ngoại từ việc cho
mình có thể thay đổi đại cục, làm việc vô nguyên tắc vẫn nghĩ rằng ông
ta vẫn có thể làm được điều gì đó chăng? Chỗ khó xử của loại vô nguyên tắc này từ cổ chí kim há chẳng phải là
chỉ có một mình Gia Cát Lượng hay sao? Nhưng mà sự vô nguyên tắc nào
cũng không thể tồn tại được lâu. Cuối cùng Quan Vũ đại bại tại Kinh Châu
chẳng phải chính là hậu quả từ việc Khổng Minh cả nể, qua loa không
triệt để trong quân lệnh hay sao? Nguồn Sưu tầm
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Thùy Dung (XemTuong.net)