Ngoài xã hội dựa theo tuổi tác và
chức vụ địa vị, trong gia tộc dựa theo thế thứ, nhưng khi giao thiệp
với từng cá nhân cụ thể lại phải kết hợp theo cách xưng hô ngoài xã
hội theo quan hệ tuổi tác. Có thể đúng theo huyết thống thì anh A phải
gọi tôi bằng ông chú, nhưng tôi cũng gọi anh A bằng bác, vì anh A đã
là người tuổi cao, gọi bằng cháu bất tiện và bất lịch sự. Tôi gọi anh A
bằng bác đó là gọi thay cho cháu chắt tôi, mặc dầu tôi ít tuổi hơn
anh nhưng về thế thứ ngang với ông nội anh A. Tuy nhiên nếu ít tuổi
quá mà gọi bằng ông cũng bất tiện, có khi phải hạ xuống một bậc mà gọi
bằng chú mới thân mật.
Trong khi chúng tôi biên soạn
gia phả có người bà con trong họ thắc mắc: Gia phả có nhầm lẫn gì
giữa các chi trong họ ta hay không? Tại sao anh X. Còn ít tuổi hơn
cháu nội tôi, mà tôi lại phải gọi anh X. bằng ông. Xin trả lời: đó là hiện tượng
phổ biến không có gì đặc biệt. Ngay trong một gia đình anh cả đã có
con, mà chú út chưa ra đời: hiện tượng "Em bú chị dâu, cháu bú bà" là
chuyện bình thường trong xã hội cũ, chỉ mới qua hai đời đã có sự chênh
lệch 1 đời, vậy thì trong họ hàng qua nhiều đời, chênh lệch dăm ba
đời không có gì là lạ. ở nông thôn còn mối quan hệ
giây mơ rễ má chằng chịt qua giữa thông gia, giữa bà con nội ngoại,
nên cách xưng hô lại càng phức tạp, thông thường thì vợ chồng thống nhất
cách xưng hô với ông chú bà bác bên nội bên ngoại như nhau, nhưng
cũng có trường hợp do quan hệ huyết thống thân sơ khác nhau chồng gọi
bằng em, vợ gọi bằng bác hay ngược lại. Nhưng dầu sao "Máu thoảng còn
hơn nước lã", gọi nhau theo quan hệ gia tộc vẫn thân mật hơn gọi theo
quan hệ xã hội.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Đoan Trang(XemTuong.net)